شاسی و کلید

کلیدها و شاسی ها باتوجه به کاربردی که دارند در مدار به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شود. شاسی های استارت، شاستی های استوپ، شاسی دوبل، کلیدهای یک طرفه و دوطرفه و قارچی از انواع آنها هستند و برای کنترل کردن فرآیند و یا تجهیزات در تاسیسات الکتریکی مختلفی استفاده می‌شوند. اساساً از این کلیدها و شاسی ها در طول یک فرآیند صنعتی در جهت شروع یک فرایند یا راه اندازی یک سیستم تولید یا توقف و یا این که ایجاد  یک تغییر در سیستم استفاده می‌شود. ما در برقینو سه طرح از شاسی ها و کلید ها را عرضه کرده ایم که شامل شاسی های طرح قدیم یا شاسی های طرح تله و شاسی های طرح جدید یا طرح اشنایدر و شاسی های طرح فانال می باشد و این کلید ها و شاسی ها با توجه موقعیت باز و بسته بودن کنتاکت، فشاری برگشت پذیر یا قفل شو بودن، تعداد حالات و پلاتین، چرخشی بودن یا اهرمی بودن یا فشاری بودن، سیستم اخباری و حفاظتی، فرمان دائم و یا برگشت فنری و… متفاوت خواهند بود.کلید های استارت و استوپ در دو مدل پلاستیکی و فلزی تولید می شوند که در تیپهای ساده، چراغدار، معمولی و قفلشو در بازار موجود هستند. برندهای مختلفی در بازار موجود بوده که از جمله این برندها می توان به اشنایدر،زیمنس، هیمل و چانت،رعد اشاره کرد. شاسی ها در صورت خرابی قابل تعمیر نبوده و باید با یک قطعه جدید جایگزین شوند.به علت های مختلفی از شاسی ها استفاده میشود که مهمترین آنها شامل کنترل عبور جریان های زیاد در محیط های صنعتی از سیم ها،استفاده راحت تر نسبت به کلید،بکارگیری رنگ های مختلط جهت عملیات های متفاوت،ابعاد کوچک،عملکرد بسیار راحت،انواع مختلف ( جایگزین کلید ) و قیمت مناسب می باشد.

از نظر ظاهری نیز  به چند گروه تقسیم میشوند:

شاسی‌ها و کلیدهای سری XB2 به‌عنوان یکی از اجزای مهم در سیستم‌های کنترل صنعتی شناخته می‌شوند. این شاسی‌ها که به شاسی قدیم یا کلید یک طرفه و دوطرف قدیم نیز معروف هستند با تنوع زیاد در طراحی و کاربرد، نقش حیاتی در عملکرد صحیح و ایمن دستگاه‌ها و ماشین‌آلات صنعتی ایفا می‌کنند. در این مقاله، به بررسی تاریخچه، موارد کاربرد و قطعات مختلف هر شاسی یا کلید در ادامه خواهیم پرداخت.

شاسی‌ها و کلیدهای سری XB4 به‌عنوان نسل جدیدتر و پیشرفته‌تر شاسی‌ها و کلیدهای سری XB2 معرفی شده‌اند. این تغییرات و بهبودها به منظور افزایش کیفیت، عملکرد و کارایی این تجهیزات در محیط‌های صنعتی و تجاری انجام شده است. در این مقاله، دلایل عرضه سری XB4 و مزایای آن نسبت به سری XB2 را بررسی می‌کنیم.

مدل LA38  که به طرح طرح فانال در ایران معروف است دارای طراحی مقاوم و مناسب برای کاربردهای صنعتی است. این مدل‌ها معمولاً از مواد با کیفیت بالا ساخته می‌شوند تا دوام و مقاومت بیشتری در برابر شرایط سخت صنعتی داشته باشند البته در ادامه مقایسه مفصلی خواهیم داشت و این دوام بیشتر از سری XB2 است.

شاسی استارت جدید، شاسی استاپ جدید، شاسی استارت طرح اشنایدر، کلید یک طرفه جدید، قارچی قفل شو طرح اشنایدر

در اتوماسیون صنعتی هم دستورها و فعالیت ها به صورت نیمه خودکار و یا دستی و یا خودکار صورت می‌گیرند، برای اینکار از کلیدها و شاسی های فرمان بهره می‌برند؛کلید های سلکتوری، شاسی های استارت و شاسی های استپ و کلید های یک طرفه و دوطرفه و شاسی قارچی برای متوقف کردن مدار، راه اندازی کردن مدار، ایجاد تغییر در شرایط آن از این کلیدها استفاده می‌شود.کلید شاسی استارت در رنگ های متنوعی تولید می شود. هرکدام از رنگ های کلید شاسی نشان دهنده عملکرد خاصی است که از به مشکل خوردن اپراتور هنگام استفاده از کلید ها جلوگیری می کند.

در ادامه به معنا و مفهوم هر رنگ اشاره می کنیم :

رنگ قرمز: هنگام قطع کردن برق مدار ها

رنگ قرمز قارچی: هنگام قطع کردن سریع برق در مواقع اضطراری

 رنگ سیاه یا سبز: برای شروع کردن راه انداختن سیستم

رنگ زرد: برای راه اندازی کردن دستگاه در موقعیت های خاص

 رنگ آبی یا سفید: به هر منظوری از این رنگ می توان در سیستم استفاده کرد.

شاسی طرح فانال ، کلید طرح فانال

برخی از نام های متعارف شاسی‌ها و کلیدها در ایران 

شاسی قدیم یا کلید قدیم: این شاسی‌ها با طراحی کلاسیک و ساده، مقاومت بالا و عمر طولانی در شرایط سخت صنعتی شناخته می‌شوند. شاسی های نوع XB2 در این دسته بندی قرار میگیرند که به خاطر قیمت مناسب تر در ایران طرفدار بیشتری دارد.

شاسی جدید یا کلید جدید: یک نسل جدید از شاسی و کلید هاست با بهینه سازی در  طراحی و کیفیت شاسی های قدیمی وارد بازار شد و در برند اصلی اشنایدر این مدل در بازار موجود است . شاسی های تله مکانیک یا شاسی های اشنایدر محبوبیت بیشتری در بازار ایران دارند به همین دلیل نمونه های های کپی و مشابه چینی آنها نیز وجود دارد این دسته بندی همان شاسی های سری XB4 هستند. 

شاسی چینی: شاسی‌های چینی با الهام از طراحی‌های اصلی، اما با قیمت مناسب‌تر، به بازار عرضه می‌شوند. این شاسی‌ها به‌دلیل قیمت مقرون‌به‌صرفه و کیفیت قابل قبول، به‌عنوان گزینه‌ای اقتصادی مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این دسته بندی تمامی مدل ها به صورت بدون نام یا با نام اصلی اما به صورت کپی وجود دارد و یکی از پرمصرف ترین موارد در ایران است.

شاسی طرح اشنایدر: این برند به علت محبوبیت و کیفیت در ایران جایگاه خاصی دارد و به همین دلیل اجناس مشابه با کیفیت های متفاوت در بازار موجود می باشد.شاسی‌هایی که با بهره‌گیری از  کپی کردن تکنولوژی و طراحی پیشرفته شرکت اشنایدر الکتریک تولید می‌شوند اما با کیفتی پایین تر اما قابل قبول. کپی هایی با درجه کیفی بالاتر  به‌خاطر دقت بالا، عملکرد مطمئن و قابلیت اطمینان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

شاسی طرح فانال : این شاسی ها به خاطر شرکت پارس فانال که به عنوان اولین شرکت ایرانی این نمونه را وارد بازار داخلی کرد به این نام شهرت دارد و با کد LA38  در جهان شناخته میشود این نوع شاسی ها دارای ظاهری خاص تر و کیفتی مناسب هستند.

برخی از مهمترین محصولات این دسته بندی که در ادامه به صورت جامع تری توضیح داده خواهد : 

شاسی استارت یا پوش باتن استارت

شستی استارت یا دکمه استارت پس از فشار دادن، کنتاکت را وصل می‌کند، کنتاکت سبز در این محصول استفاده میشود و  به عبارت دیگر شاسی استارت باز بوده و با فشار دادن به صورت لحظه‌ای بسته می‌شود. در داخل شاسی استارت یک فنر قرار گرفته است و حالت فنری دارد که با برداشتن فشار دست از روی آن کنتاکت مجدداً باز می‌شود معمولاً رنگ شاسی استارت سبز یا مشکی است. 

شاسی استپ یا پوش باتن استپ 

این شستی با فشار دادن ،عملیات قطع را انجام میدهد و جریان را از سیستم حذف می کند و به عبارت دیگر در حالت عادی بسته بوده با فشار دادن به صورت لحظه‌ای باز می‌شود. فنر داخلی شاسی استاپ موجب می‌شود که پس از برداشتن فشار دست از روی آن کنتاکت مجدداً بسته شود، اما مدار کنتاکتور با استفاده از تیغه کمکی (کنتاکت باز) به حالت وصل باقی می‌ماند.

شاسی امرجنسی قفلشو یا شستی قارچی 

در واقع نوعی شاستی استوپ می باشد که با قرار گرفتن در مدار می تواند جریان برق را در لحظه قطع نماید. با فشار دادن یا با ضربه به قسمت قارچی این کلید به سمت پایین حرکت میکند و در حالت قطع جریان مدار قرار می گیرد و با چرخش دورانی می توان جریان مدار را دوباره برقرار کرد. قارچی قفلشو دارای یک کنتاکت بسته NC بوده که کاربران می توانند در صورت لزوم کنتاکت اضافه NO و NC را در قسمت زیرین آن نصب نمایند.همانطور که گفته شد، شاسی قفلشو نوعی از کلید استوپ می باشد. در شاسیهایقارچی قفلشو زمانی که به کلگی آن فشار وارد شود، جریان مدار به حالت قطع می رود و در همان حالت باقی می ماند و هر زمان که کاربر به صورت چرخشی کنتاکت را باز کند موجب وصل جریان مدار مورد نظر خواهد شد. 

موارد کاربرد

شاسی‌ها و کلیدها در بسیاری از کاربردهای صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند:

سیستم‌های کنترل صنعتی: این شاسی‌ها برای راه‌اندازی و توقف ماشین‌آلات و دستگاه‌های صنعتی استفاده می‌شوند.

پنل‌های کنترلی: در پنل‌های کنترل به عنوان بخش مهمی برای مدیریت و کنترل عملکرد دستگاه‌ها کاربرد دارند.

مدارهای فرمان: در مدارهای فرمان و کنترل برای ارسال دستورات به بخش‌های مختلف سیستم استفاده می‌شوند.

تجهیزات حفاظتی: به‌عنوان بخش‌های محافظتی در سیستم‌های الکتریکی برای قطع کردن جریان در صورت بروز مشکل.

قطعات هر شاسی یا کلید

عموما هر شاسی یا کلید سری  شامل قطعات مختلفی است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

پوش باتون (Push Button): دکمه‌ای که توسط کاربر فشرده می‌شود تا فرمان مورد نظر ارسال شود. این دکمه‌ها می‌توانند در انواع مختلف از جمله شاسی‌های فشاری، شاسی‌های چرخشی و شاسی‌های کلیددار تولید شوند.

تماس‌دهنده‌ها (Contacts): قطعات داخلی که با فشردن پوش باتون به هم متصل شده و جریان الکتریکی را عبور می‌دهند. این تماس‌دهنده‌ها می‌توانند نرمالی باز (NO) یا نرمالی بسته (NC) باشند.

فنر بازگشت (Return Spring): این قطعه پس از فشردن و رها کردن پوش باتون، آن را به حالت اولیه بازمی‌گرداند.

محفظه (Housing): بدنه‌ای که تمامی قطعات را در خود جای داده و از آن‌ها محافظت می‌کند. این محفظه‌ها معمولاً از مواد مقاوم به شوک و لرزش ساخته می‌شوند.

ترمینال‌ها (Terminals): نقاط اتصال سیم‌ها که ارتباط الکتریکی را با مدار خارجی برقرار می‌کنند.

کلیدفرمان یکطرفه طرح فانال یا اشنایدر از جمله تجهیزات فرمان می باشد که به منظور قطع و وصل و ایجاد تغییر در مدار مورد نیاز است که نوعی از تجهیزات فرمان محسوب می‌شود که به وسیله آنها می‌توان مدار وسایل صنعتی را کنترل کرد. از این کلیدهای پرکاربرد می‌توان در تابلوهای برق، تابلوهای کنترل وسیله‌های صنعتی و… استفاده کرد.این محصول از دو قسمت کلگی و پایه تشکیل شده است.اهرم گردان با رنگ مشکی در بالا محصول قرار دارند که قابل چرخش 45 درجه ای به صورت دستی میباشد.در انتهای کلید های یک طرفه و دو طرفه کنتاکت قرار دارد و جنس عمومی در بدنه کلید های یکطرفه و دو طرفه از پلاستک فشرده شده میباشد که در برابر گرما و ضربه بسیار مقاوم است.یک فنر پلاستیکی در قسمت میانی این محصول وجود دارد که با فشار دادن آن قسمت بالایی از قسمت جدا میشود تا به راحتی بر روی درب تابلو یا جعبه های کلید فرمان نصب میگردند. 

پوش باتن یا کلید شاسی یک وسیله با مکانیسم عموما فشاری است. پوش باتن‌ها به شکل استارت ، استاپ به صورت ترکیبی ( شاسی دوبل ) یا جداگانه در دستگاه‌های مکانیکی و الکتریکی در کاربرد خانگی ، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

شاسی های استارت  و  استپ وسیله‌ای است که به منظور وصل جریان الکتریکی در یک مدار به کار برده می‌شود.این کلید به آسانی نصب می‌شود. کار کردن با آن بسیار ساده بوده و  ساختار بدنه شستی های استارت و استپ به گونه‌ای است که در برابر آتش و حرارت مقاومت بالایی دارد و سایز آنها به گونه‌ای طراحی شده است که کاملاً مناسب نصب در انواع تابلوهای برق باشند. شاسی ها به سه صورت عموما در بازار عرضه میشوند که شستی استارت،شستی استپ و شستی دوبل می باشند که تفاوت دو مورد اول با مورد آخر در تعداد کنتاکت و هم زمان بودن دو عدد شاسی بر روی یک محصول است.

پوش باتن ها و شاسی ها را علاوه بر تک عمل بودن و دوبل بودن  به دو دسته چراغدار و بدون چراغ طبقه بندی میشود و وجود این چراغها به اطمینان از سالم بودن محصول کمک میکند. به این صورت که برای مثال در شاسی استارت چراغدار هنگام فشرده شدن کلید چراغ روشن و بیان گر بسته بودن مدار می باشد و برعکس.

شاسی ها به خاطر استفاده در محیط های صنعتی از جنس مقاوم ساخته می شوند که پلاستیک فشرده و فلز از این نوع موارد هستند. جهت فرمان قطع و وصل به کنتاکتور‌ها عمدتا از پوش باتن یا شاسی استفاده می‌شود. معمولاً در مدار فرمان از دو نوع شاسی وصل (استارت) و شاسی قطع (استاپ) و یا ترکیب هر دو سری پوش باتن استفاده می‌شود. این قطعات عموما کاربرد‌های صنعتی دارند و در کارخانجات، کارگاه ها، محیط‌های صنعتی، تجاری و... به کار برده می‌شوند. پوش باتن‌ها یا به عبارت دیگر شاسی ها بر طبق رنگ کد بندی می‌شوند به طوریکه مثلا به تمام شاسی های استارت رنگ سبز اختصاص داده می‌شود که امکان فشردن اشتباه به حداقل برسد. رنگ‌ معمول دیگر که کاربرد بیشتری دارد، رنگ قرمز است که برای شاسی استوپ کاربرد دارد.

چند مورد مهم در انتخاب و خرید یک شستی (شاسی) که باید رعایت کرد شامل :

ولتاژ ال ای دی  در صورت چراغ‌دار بودن شستی انتخاب شده

برند محصول

تیپ محصول ( قدیم و جدید و طرح فانال)

قطر پوش باتن یا شستی جهت نصب بر روی تابلو

نوع شستی (شاستی استپ،شاستی استارت،شاستی قارچی)

نوع و تعداد کنتاکت

رنگ پوش باتن یا شاستی

نوع عملکرد (برگشتی یا ثابت)

ترکیب کنتاکت ­ها (NO+NC)باز یا بسته

شاسی قدیم، شاسی طرح تله مکانیک، شاستی استارت تله مکانیک، شاسی قارچی طرح قدیم، کلید یک طرفه قدیم

انواع شاسی‌ها و کلیدهای و اطلاعات دقیق هر کدام 

1. شاسی فشاری معمولی (Push Button)

شاسی‌های فشاری معمولی، رایج‌ترین نوع شاسی‌ها هستند. این شاسی‌ها در رنگ‌ها و طرح‌های مختلفی عرضه می‌شوند و برای کاربردهای متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

  - شاسی فشاری نرمالی باز (Normally Open - NO) 

  - شاسی فشاری نرمالی بسته (Normally Closed - NC) 

  - شاسی فشاری دوحالته (Double Action) 

ساختار ساده: شامل یک پوش باتون، تماس‌دهنده و فنر بازگشت. 

رنگ‌بندی متنوع: معمولاً در رنگ‌های سبز، قرمز، زرد، آبی و سفید عرضه می‌شوند. 

کاربرد: کنترل روشن/خاموش کردن دستگاه‌ها، ارسال فرمان‌های فوری. 

 2.  شاسی فشاری قفل‌شونده (Maintained Push Button) 

شاسی‌های قفل‌شونده با هر بار فشار قفل می‌شوند و با فشار دوباره آزاد می‌شوند. 

 قفل شدن: امکان حفظ وضعیت فشرده تا فشار دوباره. 

کاربرد: برای فرمان‌هایی که نیاز به حفظ وضعیت دارند، مانند روشن/خاموش کردن چراغ‌ها.

3.  شاسی‌های قارچی (Emergency Stop - Mushroom Button) 

شاسی‌های قارچی به دلیل شکل ظاهری و عملکرد سریع، معمولاً در موارد اضطراری استفاده می‌شوند. 

طراحی برجسته: به راحتی قابل تشخیص و استفاده در شرایط اضطراری. 

کاربرد: توقف فوری دستگاه‌ها و ماشین‌آلات در شرایط بحرانی. 

 4. شاسی‌های چراغ‌دار (Illuminated Push Button) 

شاسی‌های چراغ‌دار دارای نور داخلی هستند که وضعیت عملکرد را نمایش می‌دهند.

نشانگر وضعیت: نمایش روشن/خاموش بودن با استفاده از نور. 

رنگ‌های مختلف: با رنگ‌های متنوع برای نمایش وضعیت‌های مختلف.

کاربرد: در پنل‌های کنترل برای نمایش وضعیت عملکرد و جلب توجه کاربر. 

 5. شاسی‌های چرخشی (Selector Switch) 

شاسی‌های چرخشی برای تغییر وضعیت بین چند حالت مختلف استفاده می‌شوند. 

چندحالته: امکان انتخاب بین چند وضعیت مختلف (مثل ۲ حالته، ۳ حالته). 

طراحی مقاوم: مناسب برای استفاده در محیط‌های صنعتی. 

کاربرد: انتخاب حالت‌های مختلف عملکرد دستگاه‌ها، تغییر وضعیت مدارها. 

 6. شاسی‌های کلیددار (Key Switch)

شاسی‌های کلیددار نیاز به استفاده از کلید برای تغییر وضعیت دارند، که امنیت بیشتری را فراهم می‌کند. 

امنیت بالا: نیاز به کلید برای تغییر وضعیت. 

کاربرد: در مواقعی که نیاز به دسترسی محدود است، مانند اتاق‌های کنترل حساس. 

 7. شاسی‌های دوتایی (Double Push Button) 

شاسی‌های دوتایی دارای دو دکمه مجزا در یک محفظه هستند که امکان ارسال دو فرمان مختلف را فراهم می‌کنند. 

دو دکمه: هر دکمه به صورت مستقل عمل می‌کند. 

کاربرد: ارسال دو فرمان مختلف از یک مکان.

کلام پایانی

شاستی ها فشاری و کلید سلکتوری یکی از پرکاربردترین تجهیزات در صنعت برق و اتوماسیون های صنعتی محسوب می‌شود. این کلیدها کاربردهای مختلفی دارند که یکی از آنها تغییر وضعیت و فرمان دادن به مدار الکتریکی است. برای این که کلید مناسبی خریداری کنید، باید نکاتی را در نظر داشته باشید که ما سعی کردیم با توضیحات مورد نیاز شما را در انتخاب کمک کنیم. ما در تلاش هستیم تا با موجود کردن طیف گسترده ای از شاسی ها و کلید های اصلی و طرح نیاز شما مشتریان را برآورده کنیم.شاسی‌ها و کلیدهای سری XB2 به دلیل تنوع در طراحی، کیفیت بالا و کاربرد گسترده، یکی از اجزای کلیدی در سیستم‌های کنترل صنعتی محسوب می‌شوند. با توجه به تاریخچه طولانی و توسعه‌یافته این محصولات، می‌توان گفت که استفاده از آن‌ها در صنایع مختلف به بهبود عملکرد و افزایش ایمنی کمک شایانی می‌کند.شاسی‌ها و کلیدهای سری XB4 به‌عنوان نسل جدیدتر و پیشرفته‌تر شاسی‌ها و کلیدهای سری XB2 معرفی شده‌اند تا با افزایش کیفیت، دوام، و قابلیت‌های کاربردی، نیازهای رو به رشد صنایع مختلف را برآورده کنند. با بهبود طراحی، افزایش ایمنی و امکانات پیشرفته‌تر، سری XB4 گزینه‌ای مناسب‌تر و کارآمدتر برای استفاده در محیط‌های صنعتی و تجاری محسوب می‌شود.مدل LA38، سری XB2 و سری XB4 هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. انتخاب بین این مدل‌ها بستگی به نیازها و شرایط کاربرد دارد. اگر به دنبال یک محصول با کیفیت بالا و قابلیت‌های پیشرفته هستید، سری XB4 بهترین گزینه است. اگر نیاز به یک راه‌حل اقتصادی و کارآمد برای کاربردهای استاندارد دارید، سری XB2 مناسب است. مدل LA38 نیز با کیفیت بالا و تنوع مناسب، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای کاربردهای مختلف صنعتی باشد. 

منابع 

1. Schneider Electric. (2023). Push Buttons, Switches, Pilot Lights: Harmony XB4. Retrieved from [Schneider Electric](https://www.se.com)

2. ABB. (2023). Advanced Pushbutton Switches. Retrieved from [ABB](https://new.abb.com) 

3. Rockwell Automation. (2023). Industrial Push Button Switches. Retrieved from [Rockwell Automation](https://www.rockwellautomation.com) 

4. OEM Controls. (2023). LA38 Series Push Buttons. Retrieved from [OEM Controls](https://www.oemcontrols.com)